Cây diệp hạ châu (Phyllanthus amarus) thuộc họ thầu dầu (Phyllanthaceae), là một trong nhiều loài thuộc chi Phyllanthus. Các loài trong chi này có nhiều điểm tương đồng nhưng cũng có những đặc điểm phân biệt riêng. Đây là một số loài phổ biến thuộc chi Phyllanthus:
- Phyllanthus amarus:
- Mô tả: Cây thấp, cao khoảng 30-60 cm. Lá nhỏ, mọc so le, có hình bầu dục hoặc hình elip, màu xanh đậm. Hoa nhỏ, màu vàng nhạt, thường mọc ẩn dưới lá. Quả là quả nang nhỏ.
- Ứng dụng: Được sử dụng rộng rãi trong y học truyền thống để điều trị các bệnh về gan, bao gồm viêm gan và vàng da.
- Phyllanthus niruri:
- Mô tả: Cây cao tới 60-70 cm, có nhiều nhánh và lá mọc xen kẽ. Lá có hình thon dài hơn và mỏng hơn so với P. amarus. Hoa và quả tương tự nhưng thường lớn hơn một chút.
- Ứng dụng: Nổi tiếng với khả năng điều trị sỏi thận và các vấn đề liên quan đến đường tiết niệu.
- Phyllanthus urinaria:
- Mô tả: Cây này thường cao hơn P. amarus, có thể đạt đến 1 mét. Lá mọc so le, có hình trái xoan, mặt dưới có màu hơi tía. Hoa nhỏ mọc tại nách lá.
- Ứng dụng: Cũng được dùng trong điều trị các bệnh về gan và bảo vệ gan.
- Phyllanthus emblica (còn gọi là cây anh đào Ấn Độ hoặc cây amla chùm ruột):
- Mô tả: Cây lớn hơn nhiều so với các loài Phyllanthus khác, có thể cao tới 1-2 mét. Lá nhỏ, màu xanh đậm, hoa màu xanh hoặc vàng. Quả của P. emblica lớn hơn nhiều và là một phần quan trọng trong ẩm thực và y học Ấn Độ.
- Ứng dụng: Quả được dùng để sản xuất mật ong và là thành phần trong nhiều sản phẩm y học, đặc biệt là trong Ayurveda.
Mỗi loài trong chi Phyllanthus có những đặc điểm sinh học và ứng dụng y học riêng biệt. Những sự khác biệt nhỏ trong hình thái và sinh thái của chúng thường yêu cầu sự quan sát kỹ lưỡng để phân biệt.